وی در ۲۹ آبان سال ۱۳۱۱ شمسی در خانواده سید محمدعلی بن حاج میرزا محمد علوی، در سبزوار دیده به جهان گشود.
جدش حاج میرزا محمد، از ثقات و سادات باتقوای سبزوار بود دکتر علوی مقدم تحصیلات ابتدایی خویش را در این شهر در نزد معلم فرزانه مرحوم حاج شیخ حسن داورزنی، در دبستان ملی دانش و با رتبه شاگرد دومی در سطح شهرستان به پایان برد.
از دیگر معلمان وی در آن زمان حاج عباسعلی آقابابایی و حاج غلامحسین صدقی و حسین صدقی بودند. همزمان با تحصیلات علوم جدید، در حوزه علمیه سبزوار به تحصیل علوم اسلامی مشغول شد و علوم عربی و ادبیات و معارف اسلامی را فرا گرفت. دکتر علوی مقدم پس از پایان دوره تحصیلات علوم قدیم و جدید، در سال ۱۳۳۱ به شغل شریف معلمی روی آورد و اولین سال تدریس خود را در روستای نامن، در ۳۵ کیلومتری غرب سبزوار، آغاز کرد و سپس به سبزوار منتقل شد و به تدریس در مدارس این شهر پرداخت.
در سال ۱۳۳۶ در رشته زبان و ادبیات فارسی در دانشسرای عالی تربیت معلم تهران قبول شد و در سال ۱۳۳۹ با فارغ‌التحصیل شدن از این دانشسرا، سال‌ها در دبیرستان اسرار به تدریس ادبیات فارسی پرداخت. در سال ۱۳۴۰ش، یکی از پنج نفری بود که در رشته دکتر ی زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تهران پذیرفته شد. دکتر علوی مقدم پس از کسب درجه دکتری در سال ۱۳۴۹ از دانشگاه تهران، به تحقیق و تدریس پرداخت و برای تدریس ادبیات فارسی، به دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه مشهد رفت و بیش از سی و پنج سال با سمت دانشیاری و سپس استادی، در آن دانشگاه و همچنین دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت معلم سبزوار به تدریس و تحقیق و پژوهش اشتغال داشته است.
در دورهٔ سوم (سال ۱۳۸۲) از ایشان به عنوان چهره ماندگار رشتهٔ زبان و ادبیات فارسی تجلیل به عمل آمد.
وی در تاریخ ۵ مهر ۱۳۹۷دیده از جهان فروبست.
تدریس در دانشگاه‌های خارج
دکتر علوی مقدم در سال‌های ۱۳۵۵ش. در دانشگاه‌های مصر و در سال ۱۳۶۶ش. در دانشگاه‌های اسلام‌آباد پاکستان و همچنین از سال ۱۳۷۵ تا ۱۳۷۷ش. به مدت دو سال در دانشگاه‌های سوریه و حلب، زبان و ادبیات فارسی تدریس کرده‌است.
استادان و مربیّان
از جمله استادان ایشان در آن زمان، حاج شیخ محمدحسن شریعتمداری، آیت‌الله حاج شیخ محمدتقی عندلیبی خواستار که در مسجد جامع سبزوار تدریس داشت، حاج شیخ ولی‌الله اسراری که در مدرسه فصیحیه درس می‌داد، آیت‌الله حاج سید فخرالدین افقهی که در مسجد پامنار جلسه درس برپا کرده بود، و حاج شیخ قربانعلی شریعتی مزینانی در حوزه و مرحوم حاج میرزا اسدالله فاضلی بود که در مدرسه فخریه تدریس می‌کردند.
کتاب‌شناسی
تألیفات
در قلمرو بلاغت
جلوه جمال (نمونه اعلای بلاغت قرآن)
بررسی آیات حج در قرآن مجید
معانی و بیان
بیست مقاله
تطوّر علوم بلاغت
ترجمه و تصحیح
ترجمهٔ معالم‌البیان
ترجمهٔ الاشباح
ترجمه قانونگذاری در اسلام
برگزیده اخلاق ناصری
ترجمهٔ المطوّل (بخش بیان)
ترجمهٔ الاشباه و نظایر فی القرآن‌الکریم
ترجمه و تصحیح الفروق فی‌اللغه
تصحیح و تعلیق المستخلص فی ترجمان القرآن
مقاله‌ها
بیش از ۱۱۰ مقاله تحقیقی به فارسی دربارهٔ زبان و ادبیات فارسی و اعجاز و بلاغت قرآن و… در نشریات ایرانی، مانند: مجله دانشکده ادبیات مشهد، کیهان فرهنگی، کیهان اندیشه، مشکوهٔ، حوزه، اندیشه حوزه، میقات، مجله وحدت اسلامی و نشریات پاکستان و تاجیکستان و چند مقاله به عربی نیز در نشریات کشورهای عربی، از جمله سوریه، اردن، مغرب، و قاهره به چاپ رسیده‌است.
انتهای پیام/د
